Vormen de Mormonen een sekte?

Vandaag werd ik in mijn roeping als zendingsleider geconfronteerd met de directe vraag “zijn jullie een sekte?”. Mijn eerste instinctieve reactie is antwoorden “bwa neen gij”, maar ik wilde een gefundeerd antwoord kunnen geven, zo objectief mogelijk doch op basis van de kennis die ik heb als Mormoon zelf.   Een eenvoudige definitie vinden van “wat is een sekte”, bleek niet echt mogelijk. Ik heb diverse bronnen geraadpleegd en heb daaruit voor mezelf enkele conclusies getrokken en een gemeenschappelijk lijstje van kenmerken opgesteld.   Een eerste belangrijke vaststelling is: de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen komt voor op de lijst die door parlementaire onderzoekscommissie in haar synoptische tabel werd opgesteld in april 1997 (zie dit verslag op pagina 230 en volgende). Maar de commissie stelt duidelijk: “Zo betekent het feit dat een bepaalde beweging op die lijst voorkomt, ook al is dat op initiatief van een officiële instantie, niet dat de commissie ervan uitgaat dat het om een sekte gaat en a fortiori dat ze gevaarlijk is.” Dus daaruit valt geen conclusie te trekken.   Een tweede onderzoek dat ik deed was naar de erkenning van onze kerk. In ons land worden zes geloofsovertuigingen erkend als erkende eredienst: katholicisme, jodendom, protestantisme, anglicanisme, islam en de orthodoxe eredienst. ook de georganiseerde vrijzinnigheid wordt erkend. Maar het is dus niet omdat je geen erkenning hebt, dat je per definitie een sekte bent. Boeddhisme is niet erkend, maar niemand zal het een sekte noemen. In België mag de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen dan niet erkend zijn als kerk, in andere landen is ze dat wel. Uiteraard in haar land van oorsprong: de Verenigde Staten. Maar daar zijn nog “kerken” erkend die in ons land (en andere landen) wel als sekte erkend zijn. Onze kerk is ook bijvoorbeeld in Nederland een erkend kerkgenootschap, net zoals in andere Europese landen. Dus het lijkt er sterk op dat de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen algemeen als kerkgenootschap wordt beschouwd, al dan niet erkend.   Volgende poging is de definitie uit praktijkwoordenboek Van Dale: “Sekte: gesloten religieuze groepering met een sterke leider”. Da’s simpel om op te antwoorden:

• gesloten: zeker niet. Iedereen is welkom op onze bijeenkomsten, lid of geen lid. En het lidmaatschap is ook niet afgesloten: iedereen kan lid worden.
• sterke leider: ja, we hebben een levende profeet waar we enorm naar opkijken, maar hij staat er niet alleen voor. Hij wordt bijgestaan voor twee raadgevers (samen vormen deze drie het Eerste Presidium) en door de Twaalf Apostelen. Zij moeten allemaal een uitspraak bekrachtigen, vooraleer het als leerstellig erkend kan worden.

  Mijn eigen lijst van kenmerken Ik heb op basis van alles wat ik gelezen heb en omdat ik geen sluitende definitie kon vinden, een lijst opgesteld van kenmerken waaraan een sekte moet beantwoorden. Deze komen deels uit de criteria die de parlementaire onderzoekscommissie hanteerde, deels uit een lijst die de vzw Studie en Advies groep Sekten hanteert.

1. Zijn we een gesloten groepering? Neen, zoals daarnet reeds aangegeven zijn we als kerk heel open. We nodigen iedereen met open armen uit om onze bijeenkomsten bij te wonen, zowel op zondag als op andere dagen. Het enige waar een restrictie op is, is de toegang tot onze tempels. Die is enkel mogelijk voor waardige leden. Niet dat daar geheimzinnige dingen gebeuren, wel omdat dit voor ons echt een huis van de Heer is, waar niks onrein mag binnengaan. Daar hebben we enkele heilige rituelen, die we omwille van hun heiligheid niet openbaar bespreken. ∞
2. Bedrieglijke wervingsmethodes. Ik ken weinig kerken die voor je lid wordt, zo uitgebreid les geeft over wat we geloven en hoe het er bij ons aan toegaat. Het is zelfs min of meer een voorwaarde dat je een aantal keren op zondag naar de kerk bent gekomen voor je gedoopt wordt, zodat je uit eerste hand meemaakt hoe je jezelf voelt in onze kerkgemeenschap. We lokken ook niemand met valse beloftes: we beloven enkel de kans op het vinden van geluk. Of je effectief gelukkiger wordt, heb je zelf in de hand met de keuzes die je maakt. ∞
3. Suprematie van de doctrine. Uiteraard hechten we enorm veel belang aan onze doctrine, met name de leer van Jezus Christus. Daarin verschillen we niet van andere christelijke kerken. Maar in de lijst van sektekenmerken beschouwt men dit als het onderdrukken van de vrije keuze. Dit is bij Mormonen net het tegenovergestelde. Wij geloven in de absolute keuzevrijheid, meer nog, wij geloven dat God dit als absolute wet heeft ingesteld, een wet waar zelfs Hij zich dient aan te houden. ∞
4. Verwerpen van kritiek en eigen denken Iedereen heeft, zoals ik aangaf, de vrije keuze om te (ge)loven wat hij of zij wil. Dit staat zelfs in onze geloofsartikelen: “Wij eisen het goed recht de almachtige God te aanbidden volgens de stem van ons eigen geweten, en kennen alle mensen hetzelfde goed recht toe: laat hen aanbidden hoe, waar of wat zij willen.” Het is natuurlijk ook logisch dat we binnen onze kerk geloven dat Jezus Christus aan het hoofd staat en hij ons richtlijnen geeft. We hebben de vrije keuze om die te volgen of niet, maar we moeten bereid zijn om de gevolgen van die keuzes te aanvaarden. Christus heeft dus ook wel regels voor wie zijn naam als Christen wil dragen en dus voor wie lid wil zijn van Zijn kerk. Officiële leerstellingen kunnen enkel uitgedragen worden door de leiding van de kerk (het Eerste Presidium en de Twaalf Apostelen). ∞
5. Het voorspiegelen van een ideaal Ja, ons ideaal is leven als Christus. Dat mag duidelijk wezen. Maar het SAS voegt aan dat kenmerk toe “Omdat een dergelijk ideaal niet te bereiken valt, wordt bij de leden schuld, schaamte en angst geïnduceerd. De leiders die deze schuld, schaamte en angstgevoelens opwekken en uitbuiten, krijgen hun leden op deze wijze nog sterker in hun greep. De leden raken gefixeerd op hun tekortkomingen en verliezen hun sterke kanten uit het oog.” Dat is dus zeker niet het geval bij Mormonen. Laat ik daar duidelijk in wezen: onze kerk is een kerk vol met niet-volmaakte mensen. Zelfs onze profeet verkondigt dat hij niet volmaakt is. Wij streven om onszelf te verbeteren, wetende dat we regelmatig fouten maken en zondigen en dus nood heb aan bekering en de verzoening van Christus. Onze kerk hecht ook veel belang aan studie en zelfredzaamheid. Wij sporen iedereen aan het beste van zijn leven te maken: dankbaar gebruik te maken van zijn talenten en bidden voor kracht om uit zijn zwakheden te leren. ∞
6. Gebruik van een specifiek jargon Schuldig over de ganse lijn. Leven als Mormoon is een leven dat niet echt overeenstemt met wat tegenwoordig gangbaar is in de wereld en bijgevolg hebben wij gewoontes die heel eigen namen kennen, evenals de structuren in onze kerk. Gezinsavond, verordening, begiftiging, zusterhulpvereniging, ouderlingen, jeugdwerk, vastenzondag, getuigenis, Hemelse Vader, ringen, wijken, gemeenten, … Het zijn allemaal woorden die heel specifiek thuis horen in het Mormoonse leven. Maar schermen we ons daarmee af? Neen, ook daarin willen we openlijk getuigen wat het voor ons betekent. Lees maar eens het verhaal van Chrisy Ross over “Mormon Lingo”. ∞
7. Publieke bekentenis van zonden om schuldgevoelens op te wekken Zonden bekennen doe je in de eerste plaats aan Hemelse Vader (daar ga ik dus met mijn lingo) en aan jezelf. Sommige zonden dien je ook in een privé gesprek te bespreken met je bisschop, niet om zijn vergeving te krijgen, wel om hulp en begeleiding te krijgen hoe je je kan bekeren van die zonde. Zelfs heel ernstige zonden die kunnen leiden tot excommunicatie, zoals bijvoorbeeld misbruik van kinderen, worden niet publiekelijk behandeld, maar achter gesloten deuren, voor een disciplinaire raad (dus ook daar weer geen sterke leider die op zijn eentje beslist). ∞
8. Het ontnemen van de vrijheid om de groepering te verlaten Wil je stoppen? Stop dan gewoon. Kom niet meer, wordt inactief of ga een stap verder en vraag om je te schrappen van de ledenlijst. Dan wordt het alsof je nooit lid bent geweest. Vallen we ex-leden of minder-actieven lastig? Ja en neen. Ex-leden laten we helemaal met rust. Wie zich laat uitschrijven, heeft een duidelijke keuze (keuzevrijheid, remember?) gemaakt. Leden die minder actief worden, die krijgen wel al eens een telefoontje of een bezoek om te horen wat er scheelt. Niet om hen onder druk te zetten, maar we zouden slechte christenen zijn als we niet bezorgd zouden zijn om het heil van onze broeders en zusters. ∞
9. Contact verbreken met familie No way. Mormonen hechten enorm veel belang aan familie. Dat zullen we nooit vragen. Het omgekeerde gebeurt soms wel: familie die niks meer te maken wil hebben met de bekeerling. Dat is jammer en we zullen altijd er naar streven om die communicatielijnen terug open te krijgen. ∞
10. Het is “wij tegen zij” Neen, opnieuw heel duidelijk niet. De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen richt zich niet tegen de maatschappij. Integendeel! Opnieuw kan je daar een geloofsartikel over vinden: “Wij geloven onderdanig te moeten zijn aan koningen, presidenten, heersers en magistraten, door het gehoorzamen, eerbiedigen en hooghouden van de wet.” De wetten respecteren van de maatschappij waarin je leeft, is dus voor ons heel belangrijk. Wij geloven in de democratie. Onze leden worden zelfs aangemoedigd om ook in die democratie te dienen waar mogelijk. ∞
11. Buitensporige financiële eisen Ik zal daarin heel duidelijk zijn. Wij volgen het gebod dat je in de Bijbel kan vinden omtrent tienden. Wij staan 10% van onze inkomsten af aan de kerk om de werking van de kerk te bekostigen en zo mee te helpen aan de opbouw van Gods koninkrijk. Altijd 10%. Nooit meer. Ook niet onder de vorm van dure verplichte cursussen en uitstappen. Er staat zelfs uitdrukkelijk in ons handboek dat deelname aan activiteiten altijd gratis moet zijn. Is 10% buitensporig? Dat moet iedereen voor zichzelf uitmaken. Ik weet dat ik meer dan 50% afgeef aan de staat in ruil voor allerlei diensten. Zo weet ik ook dat ik 10% afgeef aan de kerk, waar ik in ruil veel meer zegeningen voor ontvang. ∞
12. Weren van anders-denkenden Uiteraard is er een gemeenschappelijk geloof in een kerk. Je kan moeilijk verwachten dat je lid kan zijn van een organisatie en dan keihard tegen die organisatie en haar waarden ingaan. Zijn we hard tegen kritiek? Neen, zelf nadenken is iets wat we verwachten. Zelfs voor de doop vragen we om in gebed te gaan en aan God te vragen of je bevestiging krijgt van de waarheid van onze boodschap. Worden er soms leden buitengezet? Ja, soms op basis van overtreding van fundamentele geloofsredenen en bij gebrek aan bekering. En ja, soms ook omdat hetgeen men verkondigt, niet overeenstemt met onze leer. Maar neen, er wordt niemand uitgesloten omwille van wat hij denkt, wel soms op basis van wat hij doet. ∞

  Mijn conclusie na dit zelf-onderzoek Moest ik ooit gedacht hebben dat de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen een sekte zou zijn, dan was ik er geen lid van geworden. Instinctief wist ik maar al te goed het antwoord op deze vraag, maar na eens deftig alle antwoorden uitgeschreven te hebben, meen ik in alle eerlijkheid te kunnen zeggen aan de persoon die me de vraag stelde: “neen, we zijn geen sekte”. Maar ik laat het oordeel aan iedereen zelf over; ik hoop slechts dat de informatie uit deze post kan helpen om een gefundeerd antwoord te geven.