De woorden van de profeten

Soms word je geconfronteerd met iets wat je als evident beschouwt, maar door een andere invalshoek eens terug in het spotlicht gezet wordt. Dat gevoel had ik afgelopen heel hard met de woorden die profeten tot ons spreken. Voor een mormoon klinkt dat allemaal evident. Wij geloven dat onze kerk geleid wordt door Christus, maar dat Hij dat doet via Zijn profeet. Mormonen beschouwen de president van hun kerk immers als profeet.   Waarom begin ik hier nu over? Een liedje deed me hierover nadenken. Een oud liedje, dat ik al lang kende, maar nu gecovered werd op een manier die me kippenvel deed krijgen. Het was mijn lieve vrouw die me de versie van Disturbed van The Sound of Silence liet horen, en de eerste dacht ik “neen, wat een verkrachting van één van mijn lievelingsnummers”, maar na een aantal keren moest ik toegeven dat de nieuwe versie eigenlijk veel meer kracht zet en me (opnieuw) deed luisteren naar de woorden:   De woorden die aan me blijven kleven, zitten helemaal op het einde:

And the sign said, the words of the prophets are written on the subway walls And tenement halls And whispered in the sounds of silence

  Zonder nu stil te staan bij de betekenis van het liedje – als het al één heeft want Paul Simon, de schrijver ervan, heeft nog nooit eenduidig geantwoord op die vraag – zit ik me dan wel te bedenken “zouden mensen echt nog luisteren naar de woorden van de profeten moesten ze zien staan op de muren van de metrostations?”.

Waar zijn de woorden van de profeten?

  Ik denk het persoonlijk niet. Weinig mensen uit onze westerse cultuur putten nog inspiratie en hoop uit bijbelse teksten en de woorden van de profeten van weleer. Waarom eigenlijk? Waarom worden die woorden enkel nog gesproken in beperkte kring en daarbuiten enkel misschien nog gefluisterd?   Ik kan me enkel bedenken dat het voor veel mensen een te ver van hun bed-show is geworden. Vroeger was geloof geen keuze en was het de enige mogelijkheid om een antwoord te hebben op veel vragen, zelfs als dat antwoord was “dat is te moeilijk voor u om te begrijpen”. De woorden van de profeten werd immers heel lang tot de mensen enkel gesproken, en dan nog eigenlijk maar de interpretatie van de woorden.   Ik hoor mijn lieve grootmoeder van 84 nog altijd vertellen dat het in haar jeugd zondig werd beschouwd om de bijbel te lezen. Dat was enkel voor mijnheer pastoor en andere geleerde mensen. Of de katholieke kerk nu echt het doel had om mensen dom te houden, is een oordeel dat ik aan historici overlaat. Ik stel enkel maar vast dat mensen die nu nog leven, nooit veel ervaring hebben gehad met de woorden van profeten.   Want de volgende generatie, is al een “bevrijde” generatie. Van de begrijpelijke weeromstuit hoefde men niet, wilde men niet meer luisteren naar de woorden van de profeten. Voortaan had wetenschap wel de antwoorden en op enkele decennia tijd leken de woorden van de profeten enkel nog op oude relieken, die een bewijs waren van hoe fout het vroeger wel was.   De wereld ging vooruit en de bijbelse teksten waren verstard, voor velen zelfs kil en dor geworden echo’s uit het verleden. Steeds kleiner werd de groep mensen die nog hun leven bouwen op woorden uit lang vervlogen tijden. Waarom? Waarom dienen zulke woorden dan enkel nog als kunstwerken gebruikt te worden op muren van metro’s en huurzalen, met nog even weinig nut buiten het decoratieve als dat van een middeleeuwse waterspuwer op een oud belfort?  

Levende profeten

  Volgens mij komt dat omdat de meeste mensen ze niet meer van toepassing vinden. Het zijn immers waarschuwingen gegeven in omstandigheden die niet meer de onze zijn. Je moet ze inderdaad al gaan interpreteren en kaderen in historische tijdskaders om ze te begrijpen en zeker om nog op zoek te gaan naar een betekenis die vandaag nog nut kan hebben.   Het is één van de dingen die aan religie kleeft. Het is oud, verstard, verdord, niet meer van deze tijd. Dat geldt dan in één klap niet alleen voor de woorden van die profeten, maar ook voor de instituten die hun bestaan er nog wel op bouwen evenals op al diegene die de woorden van de profeten nog volgen. Meer nog, de mensen die dat wel nog doen, worden als abnormaal beschouwd en als ze in grotere getale nog verschijnen, lijkt het zelfs een bedreiging te zijn zoals ooit de Hunnen een bedreiging waren voor het oude Rome.   Als mormoon kijk ik daar soms een beetje meewarig naar en schud ik zachtjes mompelend mijn hoofd in een jammerlijke beschouwing. Want net één van onze geloofspunten waarop we soms hard worden aangepakt door anders-gelovigen, in de eerste plaats soms spijtig genoeg andere medechristenen, is de verklaring waarom voor ons de woorden van de profeten geen kille herinneringen zijn aan een oud verleden dat niet meer terugkomt.   Mormonen geloven dat God altijd al tot Zijn kinderen heeft gesproken, net zoals iedere liefdevolle ouder dat doet. Met raadgevingen, aanmaningen en blijken van liefde. Soms hard, soms heel zacht. Waarom zou een alom liefhebbende Vader plots zwijgen en al tweeduizend jaar zijn mond houden? De antwoorden die anderen hebben op deze vraag, zijn voor mij enkel verklaringen waarom de woorden van profeten voor anderen zo star lijken te zijn.   Eén van de vele redenen waarom ik jaren geleden heel bewust gekozen heb om me te laten dopen als lid van De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, is net het feit dat wij geloven dat de president van onze kerk een levende profeet is. Dat hij, samen met de apostelen, nog steeds profetische boodschappen brengen en ons helpen de woorden van hun voorgangers in het juiste daglicht te plaatsen.  

Religie is niet voor God maar voor de mens

  Enkel op die manier is voor mij geloof een levende materie. Als mensheid weten we nu zoveel meer dan vroeger. God is onveranderlijk, maar wij zijn dat niet. Hebben religies fouten gemaakt? Tuurlijk, al was het maar omdat we heel wat zaken niet konden begrijpen. Maar is het feit dat God onveranderlijk is, een zaak dat religie zelf onveranderlijk is? Zeker niet. Religie is er niet voor God, maar voor de mens.   Binnen onze kerk, waar sinds het ontstaan een traditie van levende en sprekende profeten bestaat, is dat soms voor onze leden heel moeilijk te vatten. Veel leden die de kerk verlaten, doen dat omdat er op een gegeven moment iets verandert. Het zijn eigenlijk mensen die religie verstarren en moeilijk hebben met wijzigingen.    Men gaat dan vaak voorbij aan het feit dat er onveranderlijke doctrine is en veranderlijke gebruiken. Als men in de tempelrituelen iets wijzigt omdat we nu met veel meer leden zijn en het werk versneld (zoals door profeten voorspeld), dan is dat nooit een verandering aan de doctrine die stelt dat we verbonden moeten sluiten om het eeuwige leven te verkrijgen. Het zijn dan slechts methodes en symbolen die wijzigen, om religie voor ons makkelijker, beter te maken.   Net daarom vind ik het mormonisme een moderne religie. Er durven dingen veranderen. Gelukkig maar. Zo kunnen we er zeker van zijn dat als er ergens al fouten in geslopen zijn, dat ze kunnen gecorrigeerd worden. Wie later eerlijk naar zulke veranderingen gaat kijken, zal kunnen vaststellen dat de veranderingen gekomen zijn omdat wij als mens veranderd waren.    Een moderne religie echter betekent niet dat het de mens is die alles kiest. Dan is het een religie waarin God louter nog een gebruiksvoorwerp wordt en gekneed wordt als een gouden kalfsbeeld in de vorm die de aanbidders verwachten. Gebruiken kunnen dan wel wijzigen, doctrine kan dat niet.   Om dat onderscheid te kunnen maken, hebben we meer dan ooit nood aan de woorden van de profeten, van levende profeten. Van mensen die dicht bij God staan, maar nog steeds mens zijn. Die zelf fouten maken, want zo begrijpen ze ons. Zelfs God had nooit de God kunnen zijn die Hij voor ons is, als Hij niet Zijn zoon naar ons had gestuurd om mens te worden en te begrijpen wat het is om mens te zijn.   Daarom weet Hij dat we hulp nodig hebben. Daarom is er religie; niet voor Hem maar voor ons. Daarom zijn er de woorden van de profeten. Of ze nu op metromuren worden geschreven, in mooi gedrukte magazines of met goud omrande boeken of verspreid worden via sociale media; dat maakt allemaal niet uit. Als ze maar de stilte verbreken en wij eventjes willen luisteren.   En dat allemaal door een liedje van een heavy metal band… Inspiratie zit soms in een raar hoekje.